SERCE JEST JEDNO

W dniach od 14 do 15 maja 2022 r. w częstochowskiej Dolinie Miłosierdzia miało miejsce I Ogólnopolskie Forum Bractw i Konfraterni. Jak zaznaczyli organizatorzy, „jego celem było wzajemne poznanie, wymiana doświadczeń, a także ożywienie działalności oraz przygotowanie do III Ogólnoeuropejskiego Forum, które odbędzie się w 1 października br. w Nicei (Francja)”.

Na tak istotnym spotkaniu nie mogło zabraknąć przedstawicieli Arcybractwa Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa. W skład delegacji weszli: ks. Krzysztof Zimończyk SCJ, Dyrektor Krajowy naszego Arcybractwa, zel. Andrzej Czich z parafii Matki Bożej Różańcowej w Rudzie Śląskiej, zel. Tomasz Felczyński z parafii Miłosierdzia Bożego w Woli Rzędzińskiej, zel. Tomasz Nadolnik z parafii Bazyliki Katedralnej w Tarnowie, Iwona Świątkowska z parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Szczecinie oraz Elżbieta Jodzińska i Natalia Gorczowska z ośrodka strażowego przy klasztorze sióstr wizytek w Krakowie.

Pierwszy dzień forum rozpoczął się od przywitania przedstawicieli jedenastu bractw i konfraterni, które zdecydowały się wziąć udział w spotkaniu. Każda delegacja pokrótce scharakteryzowała charyzmat swojego bractwa i jego działalność. Niezwykle zaskoczyła nas różnorodność naszych wspólnot i dróg proponowanych przez nie, by uświęcać siebie i ewangelizować innych ludzi. Następnie organizatorzy – dr hab. Marcin Jewdokimow oraz ks. dr Mariusz Marszałek SAC – przeprowadzili warsztaty, których celem było ukazanie sytuacji bractw w polskim Kościele. Podczas pracy w grupach zadawaliśmy sobie pytanie, czy bractwa mogą być odpowiedzią na dzisiejsze trudności i problemy Kościoła, omówiliśmy stosunek młodszych pokoleń do bractw, scharakteryzowaliśmy trudności, z którymi mierzą się nasze wspólnoty, a także określiliśmy, komu są dziś potrzebne bractwa i jaką rolę pełnią w społeczności, do której przynależą. Choć w warsztatach wzięli udział przedstawiciele różnych organizacji, okazało się, że wszyscy mamy podobne odczucia i doświadczamy takich samych problemów. Najważniejszymi z nich okazały się: brak formacji liderów świeckich, niewielkie zainteresowanie działalnością bractw ze strony proboszczów oraz niedocenianie potencjału takich wspólnot w dziele nowej ewangelizacji.

Po przerwie obiadowej odmówiliśmy Koronkę do Miłosierdzia Bożego, a następnie wzięliśmy udział we Mszy św. podczas której homilię wygłosił ks. Mariusz Marszałek. Mówił m.in. o ostatnim, najważniejszym przesłaniu, jakie przekazał Jezus apostołom podczas wielkoczwartkowej wieczerzy: „Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali tak, jak Ja was umiłowałem” (J 13,34); wskazał również odpowiedź na ważne pytanie: „Jak budować Kościół, jak tworzyć Kościół po pandemii, w tych trudnych czasach, dziwnych czasach? Kluczem jest wzajemna miłość, ale nie jakakolwiek miłość, tylko taka miłość, którą ukazał Jezus Chrystus”. W dalszej części homilii opowiedział nam także o znaczeniu wizerunku Pana Jezusa Miłosiernego.

Kolejnym punktem programu był referat prof. dra hab. Aleksandra Bańki pt. Świecki lider w Kościele, traktujący o tym, jaki wpływ powinni mieć świeccy na Kościół. Prelegent podkreślił, że przekonanie, iż Kościół to tylko duchowieństwo, jest zupełnie błędne i prowadzi do niezdrowej sytuacji, w której hierarchia jest ważniejsza niż funkcje pełnione przez osoby będące w Kościele. Duchowieństwu stawiane są niezwykle wysokie wymagania, świeccy natomiast traktują Kościół jak agencję usługową, do której przychodzą tylko po określone dobra, np. chrzest czy pierwszą Komunię św. Następnie prof. Aleksander Bańka scharakteryzował, kim są liderzy świeccy, tak bardzo potrzebni w Kościele, aby mogła wytworzyć się zdrowa relacja między laikatem a klerem: „Bycie liderem w ogóle nie ma nic wspólnego z funkcją. Bycie liderem ma wiele wspólnego z wpływem. […] Czy chcemy, czy nie chcemy, oddziałujemy. […] Jak sobie uświadomimy, że oddziałujemy, że wywieramy wpływ, to postawmy sobie pytanie: do czego nas w takim razie zaprasza Duch Boży? […] Może do tego, żeby tego wpływu w sposób dobry i ewangeliczny użyć. […] Chrześcijański lider to jest ktoś, kto pozwala Duchowi Bożemu, żeby przez jego serce wpływał na innych”. Ważniejsza jest autentyczna postawa życia miłością niż wygłaszanie teologicznych wykładów, choćby najbardziej błyskotliwych, bo świat ma nas poznawać po tym, jak się wzajemnie miłujemy. Chrześcijanin powinien zatem nie tylko mówić o Ewangelii, ale pokazywać ją całym sobą.

Po skończonym wykładzie wzięliśmy udział w nabożeństwie majowym oraz w adoracji z uwielbieniem, którą poprowadził prof. Aleksander Bańka. Podczas tej godziny przed Najświętszym Sakramentem oddawaliśmy cześć Trójcy Przenajświętszej, ofiarując Jej wszystkie nasze problemy i zawierzając całe nasze życie. Napełnieni wewnętrznym pokojem i duchową radością udaliśmy się wspólnie do Sanktuarium Jasnogórskiego w strojach charakterystycznych dla naszych bractw i wzięliśmy udział w Apelu Jasnogórskim.

Drugi dzień forum rozpoczął się rano Godzinkami o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Następnie odbyła się uroczysta Msza św. pod przewodnictwem abpa Adriana Galbasa SAC, podczas której miało miejsce wprowadzenie do Sanktuarium Bożego Miłosierdzia relikwii kanonizowanego tego dnia św. Karola de Foucauld. Bardzo ucieszyła nas możliwość uczestniczenia w tym wydarzeniu, zwłaszcza że święty był wielkim czcicielem Bożego Serca i jego duchowość jest nam bardzo bliska.

Podczas homilii abp Adrian Galbas mówił m.in. o Kościele i ewangelizacji: „Ewangelizacja nie jest jednym z najważniejszych zadań Kościoła. Nie jest także najważniejszym z jego zadań. Jest jedynym zadaniem, jakie Kościół ma. I wszystko inne: cała działalność charytatywna, formacja, cokolwiek […] ma być w Kościele podporządkowane właśnie temu, także struktury, które są w Kościele”. Sposoby ewangelizacji są naprawdę różne, ale jedna z tych dróg jest najważniejsza – i tą drogą jest miłość. „Nie chodzi tu o jakąkolwiek miłość, tylko o miłość, której wzór mamy w Chrystusie. «Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali» – nie jakkolwiek, tylko – «tak jak Ja was umiłowałem». Nowe przykazanie miłości wzajemnej, bo były i stare, w Starym Testamencie: «Miłuj bliźniego swego tak jak siebie samego». Wtedy podstawą dla miłości bliźniego była miłość własna: tak kochaj bliźniego, jak kochasz siebie. Tylko że siebie można kochać niedobrze, można siebie kochać egoistycznie, zaborczo albo infantylnie. I w taki sposób również, często nawet nieświadomie, będziemy próbowali budować relacje z innymi. Chrystus mówi: podstawą miłości bliźniego nie jest miłość własna, tylko mój przykład miłości, to jak Ja was umiłowałem” – podkreślił arcybiskup.

Po Mszy św. wysłuchaliśmy referatu dyrektora Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego ks. dra Wojciecha Sadłonia SAC. Jego wystąpienie, zatytułowane Bractwa w kontekście współczesnych znaków czasu, poświęcone było łączeniu tradycji z tym, co współczesne. Prelegent podkreślił, że w dzisiejszym świecie wszystko skupione jest na podmiotowości, na jednostce, a nie na wspólnocie. Zmienia się podejście do Kościoła, odchodzi się od wiary opartej na wyuczonych formułkach, nabożeństwach, rytuałach. W tej sytuacji można reagować w dwojaki sposób: próbować na siłę utrzymywać dawny porządek albo poddać się zmianom i iść za tym, co proponuje świat. Oba te podejścia są jednak nieprawidłowe, dlatego Kościół proponuje inną odpowiedź: znalezienie drogi między tymi dwoma skrajnościami, wykorzystywanie tradycji w sposób twórczy, a zarazem dostrzeżenie, że nie wszystko, co nowe, jest złe. „Kościół, nauczając, mówi, że w naszej wierze, w naszej tożsamości chrześcijańskiej musimy być gotowi na napięcie, tarcie pomiędzy tym, jak żyjemy, naszą wiarą, a światem, który nas otacza. Że nie mamy oczekiwać, że wiara będzie łatwa, że wiara będzie oczywista. Nie, Kościół mówi, że wiara jest wysiłkiem, że bycie w świecie jako wierzący wiąże się z wysiłkiem, trudem, walką duchową, ale jest to też piękne”.

Ksiądz Wojciech Sadłoń zaznaczył również, że Kościół, próbując łączyć tradycję z nowoczesnością, podkreśla zarazem znaczenie sakramentów i powraca do Pisma Świętego, do tego, co zostało zapomniane przez przywiązywanie zbyt dużej wagi do formuł. Tego typu podejście nie jest nowością, to powrót do myślenia z pierwszych wieków chrześcijaństwa. Na koniec prelegent podkreślił znaczenie bractw, wyjaśniając, że gdy szukamy swojej drogi w Kościele, powinniśmy dążyć do wspólnotowego rozeznania woli Bożej. Nie należy zakopywać wiary we własnym sercu, bo im bardziej się nią dzielimy z innymi, tym bardziej się w niej umacniamy.

I Ogólnopolskie Forum Bractw i Konfraterni zakończyło się krótkim spotkaniem, podczas którego wspólnie dokonaliśmy podsumowania wydarzenia i wypracowaliśmy dalszy plan działań, szczególnie tych związanych z III Ogólnoeuropejskim Forum Bractw i Konfraterni. Dowiedzieliśmy się, że Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego planuje zgromadzić dokumentację o istniejących w Polsce bractwach i konfraterniach, a także wydać publikację na ten temat. Owocem spotkania będzie strona internetowa, która stanie się bazą wiedzy o polskich bractwach i konfraterniach. Wypracowane zostaną również pewne narzędzia służące, by rozwijać istniejące bractwa i odpowiadać na trudności, z jakimi się one borykają. Na koniec głos zabrał ks. abp Adrian Galbas, który podziękował wszystkim obecnym za udział w forum, obiecał swoją pomoc w rozpowszechnieniu wiedzy na temat bractw na Konferencji Episkopatu Polski i udzielił nam pasterskiego błogosławieństwa na drogę powrotną.

Choć Ogólnopolskie Forum Bractw i Konfraterni było pierwszym spotkaniem tego typu wspólnot z Polski, panowała na nim atmosfera wzajemnego zrozumienia, współpracy i życzliwości. Dowiedzieliśmy się, jakie jest obecne podejście Kościoła do bractw i konfraterni, zwłaszcza w kontekście trwającego obecnie synodu o synodalności. Z radością odkryliśmy, że bractwa jako forma organizowania się wiernych w Kościele, są ciągle żywe: „Bractwa są żywotne. Kiedyś wydawały się przeszłością, ale one się odradzają, czyli jednak i pandemia, i te wcześniejsze doświadczenia pokazują nam, że jesteśmy bardzo relacyjni i stworzeni do wspólnoty. […] Bractwa uczą nas współpracy, miłości, otwartości, wysłuchania” – stwierdziła Elżbieta z Bractwa Słowa Bożego z Warszawy. Podjęliśmy także refleksję nad tym, czym właściwie bractwa różnią się od innych wspólnot w Kościele: „Bractwa to wspólnoty, ale nastawione na jeden, skonkretyzowany cel. Mają konkretne obowiązki, wymagania, ale też z tego tytułu konkretne łaski, które wypraszają. […] Bractwo jest bardzo widoczną konkretyzacją powołania, które mamy. To nie jest zbieranina przypadkowych osób, choć tak może się wydawać z zewnątrz, bo tak naprawdę Pan Bóg zebrał nas razem” – powiedział Łukasz z Rycerstwa Świętego Michała Archanioła.

Dzięki rozmowom z przedstawicielami innych bractw i wymianie doświadczeń spojrzeliśmy świeżym okiem na problemy Kościoła i naszych wspólnot, jak również zrozumieliśmy, że wszyscy mówimy jednym głosem, choć tak bardzo się różnimy. „Dopiero przy spotkaniu na wspólnej pracy w grupach, na warsztatach, gdzie byli przedstawiciele wielu bractw, a temat był jeden, okazało się, że wszyscy podobnie myślimy, czujemy, a mamy jednocześnie różne zdanie, które jest bogactwem. To budujące, że pomimo odrębności serce jest jedno” – podsumował swoje odczucia po forum zel. Tomasz Felczyński z Bractwa Straży Honorowej NSPJ w Woli Rzędzińskiej.

Uczestnictwo w forum napełniło nas energią do dalszego działania na rzecz Arcybractwa Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zrozumieliśmy, że dzięki takim spotkaniom możemy wiele się dowiedzieć i nauczyć, ale także wspomóc naszym doświadczeniem mniejsze i krócej istniejące bractwa. Mamy nadzieję, że współpraca w ramach forum zaowocuje wieloma ciekawymi inicjatywami, które pomogą w rozwoju wszystkich bractw i konfraterni w Polsce.

dr Natalia Gorczowska